سوهان براى اولین بار در قم پخته شده است، از این رو تاریخ پیدایش آن را نیز در قم باید جست وجو كرد. آنطور كه در بین سوهانى هاى قدیمى قم مشهور است، تاریخ سوهان به دوره قاجاریه برمى گردد. نقل مى كنند كه در دوره قاجاریه و به سال۱۲۸۵ شمسى بنا بوده است، صحن بزرگ حرم حضرت معصومه افتتاح شود و برای این منظور پادشاه وقت رئیس ایل قاجار را به قم میفرستد.
كسبه و بازاریان قم نیز به استقبال فرستاده در بار رفته و هر كدام با خود تحفه و هدیه اى نیز مى برند، یكى از آن هدایا، حلواى قمى بوده كه از طرف صنف عطار تقدیم شده بود. رئیس ایل قاجار هنگام بازگشت به تهران به تولیت حرم كه میزبان وى بوده است، مى گوید: « آن حلوا، چون سوهان دل مرا صیقل داد و غذایم را هضم كرد، از این بدهید تا براى اعلیحضرت ببرم. »
بدین ترتیب، حلواى قم كه در آن زمان در عطاری ها پخته مى شد، مورد توجه شاه و درباریان قرار مى گیرد و به « سوهان » شهرت مى یابد. تقاضا براى «سوهان» كه دیگر خوراك شاهان شده بود، افزایش مى یابد و به مرور كارگاه هایى مستقل نیز براى پخت سوهان شكل مى گیرد. اولین كسانى كه در قم سوهان پزى راه مى اندازند، سه تن از شاگردان جوان عطارى به نام، « ملاعلى عطار » بوده اند. از این رو شاید بتوان حسین سوهانى، محمدرضا صفایى و سیدمحمد عارفى را بنیانگذاران صنعت سوهان قم دانست.
از میان این افراد «حاج حسین» به شهرت رسید. سوهانى هاى قم، رمز موفقیت حاج حسین را در استفاده وى ازكره حیوانى در پخت سوهان مى دانند. این كار حاج حسین باعث شد كه سوهان هایش از مرغوبیت ویژه اى برخوردار شود.
نكته: از آنجايي كه مزه سوهان قم در هيچ شيريني و شكلات خارجي وجود ندارد، بهترين سوغات براي افراد خارج از كشور -مخصوصا اروپايي ها- مي باشد. چرا كه تجربه دوستان بنده نشان داده است كه از نظر افراد غير ايراني، اين يك مزه منحصر به فرد است كه تا به حال مزه و عطر آن را تجربه نكرده اند.
کللن ایرانی ها مهارت خاصی برای ساخت شیرینی های فوق العاده مضر به حال دندان و سلامتی کلی بدن (مثلن قندوچربی خون) دارند: از قبیل همین سوهان که هم بسیارشیرین و هم چرب است، پولکی، گزکه به علت خاصیت چسبندگی و شیرینی بسیار یک ماده ی هولناک برای دندان به شمار میرود، کلوچه های پرازشکرمحصول استانهای شمالی ، حلواارده، باقلوا انواع سوغاتی های یزدی و اصفهانی، کلمپه و … عزیز من علت تازگی و تنوع این سوغاتی ها برای اروپایی ها عطر و طعم و اینها نیست علتش اینست که درممالک اروپایی سرمایه و آردگندم و شکرگران قیمت و تخم مرغ پربها و ارزشمند و نیروی کار را صرف تولید خوراکی های بی خاصیت و کم خاصیت وپرضرر و زیان آور برای دندان و لثه و قند و چربی خون نمیکنند و ازآنها در راه تولید محصول بهتر و سالم تراستفاده میکنند.
تازه با سایتتون آشنا شدم.خوشم اومده.ببینم تا بعد …